Konuk Yazar: Ceren Aydin

Herkese merhaba,

Memleket degistirmek cok zormus ey okuyucular. Evet bunu yaptim, iki aydir es durumundan Ingiltere’de, Bristol’da yasayan bir insanim. Isim yok, gucum yok, is ariyorum, bir yandan da geziyorum tozuyorum iste. Benden nefret etmeyin, gercekte okundugu kadar eglenceli degil. Neyse, bu yazinin amaci benim 2 aylik Ingiltere yasantimdaki gozlemleri paylasmak ve benim gibi olasi bir Ingiltere tasinma plani, ya da yolculugu olanlari, ya da sadece merak edenleri bu bilgilerle donatmaktir 🙂 Tabi bu gozlemler kisiye ozel olup hayir ben boyle dusunmuyorum diyenler olacaktir.

Once Ingiltere nedir? Buyuk Britanya nedir? Kavram kargasasini engellemek icin buraya yaziyorum:
Birlesik Krallik = Kuzey Irlanda + Ingiltere + Galler + Iskocya
Buyuk Britanya Adasi = Ingiltere + Galler + Iskocya

Simdi secimler var mayista Ingilterede de, en cok konsulan konu bu su an. Gelelim diger konulara..

Ingiltere Vizesi: Evet benim en cok korktugum ama sasirtici bicimde surprizsiz ve nispeten hizli olan bolumdu. Benim durumun biraz ozeldi, esim TIER 2 dedigimiz calisma vizesiyle 5 yillik vize alip benden 4 ay once tasindi, sonra noel doneminde geri geldi, biz evlendik, Ocak 2015 benim soyadimi degistirme, pasaport degistirme, vize basvuru sureclerimin oldugu donemdi, cunku ben es durumundan olan vizeye, yani TIER 2 Dependant vizesine basvurdum. Evet bildiginiz bagimliyim, esim bir sekil Ingiltereden ayrilmak durumunda kalirsa ben de tipis tipis kiskislanacagim, feminist damarima az dokunmuyor degil 🙂

Onerilerim, vize icin bilgileri sadece https://www.gov.uk/apply-uk-visa adresinden alin, kanunlar, sartlar her an degisebiliyor, tanidiginizin bir sene once yaptiklari artik gecerli olmayabilir, hatta bu alanda calisan araci kurumlar bile bazen yanlis yonlendirebiliyorlar. Ben kendim yaptim butun sureci, hesapta belli bir miktarin uc ay boyunca dokunulmamis olmasi gerekiyordu, bunu zaten yapmistim, gerisi 3 haftada, vizenin cikmasi da bir haftada bitmisti. Ama her seyi tek tek kontrol ettim, hic bir acik nokta birakmamaya calistim.

Turist vizesi ise nispeten kolay, ne kadarlik istediginize gore vize ucreti degisiyor, ki bence super bi uygulama, Schengen icin basvuruyorsunuz ve cogu zaman ne kadarlik cikacagi belli bile degil, burada ise bastir parayi al bes yillik vizeyi rahat et durumu var.
6 aylik vize ucreti 133 USD
2 yillik vize ucreti 505 USD
5 yillik vize ucreti 917 USD
10 yillik vize ucreti 1150 USD

Uzun donem dusunuyoruz evet, ama vatandaslik olaylarini daha arastirmaya baslamadik, o yuzden bilgi veremeyecegim. Bir de Turklere ozgu Ankara Anlasmasi var, kendi sirketinizi kurdugunuz taktirde vizeyi alabiliyorsunuz, ancak cok fazla Turk bu sekilde gidince sartlarini cok agirlastirmislar diye duydum, cesaret edemedim acikcasi.

INGILIZ HALKI: Tabi ki en cok merak edilen. Bir memleket neden patates kizartmasina sirke dokmeye karar verir? Bilmiyorum!! Evet bu saka degil, bunu gercekten yapiyorlar. Erken evlenip cok cocuk yapiyorlar, kendilerine inanilmaz guvenliler, surekli spor yapiyorlar, bisiklete biniyorlar, kosuyorlar, cok bahsis birakmiyorlar, her bulduklari parkta istedikleri yesil alanda piknik yapabilirler, gunesi gorunce butun programlarini erteleyip sokaga kosuyorlar, kesinlikle az usuyorlar, hatta hic usumuyorlar, cok iciyorlar, bizden daha az calisip daha cok uretiyorlar.

Bence iyi hos insanlar,da tek bir seye ciddi takiliyor insan, siz nekadar iyi ingilizce konustugunuzu dusunseniz de asla sizi anlamiyorlar. En basit ornek, bir ranevum var Ken ile, giristeki hatuna ‘Ken’le gorusecegim dedim, anlamadi, ‘Ken, KEN!’ dedim anlamadi, ucuncude ‘Aa, you mean KEEN’ dedi. Evet canim, Ken. Kac farkli sekilde soylenebilir ki? Sen benim adima Seryn demeyi biliyorsun, ben bir sey diyor muyum? Bu arada aksanlari zor, evet.

FIYATLAR: Cok pahali, zaten turk lirasina cevirmeye kalkismayin, insanin sinirleri bozuluyor. Bazi seyler de ucuz, ornegin bir bira markette 2 pound, bir pubda 3-5 pound, ortalama bir yemek 5-10 pound arasi, kozmetik ve temizlik urunleri uygun fiyatli, oje cok pahali Elmayi taneyle de alabilirsiniz, paketle de, 6 tane elma 1 pound, muz da asagi yukari ayni fiyatta. Ornekler cogaltilabilir, ama ben kafamda fiksledim artik, buradaki alim gucumuzun Turkiyedekinin iki kati oldugunu hesapliyorum, TL kurunu da 4’e fiksledim, boylece fiyati kendimce ikiyle carpiyorum oluyor. Yani bira 4 TL, alti elma 2 TL gibi..

Burada en pahali olan sey hizmet: Kuafor gibi. 40 pound sac kesimi, 20 pound fon desem sanirim anlasilir. Herkes kendi isini kendi mi goruyor bilmiyorum ama ben bir kez gittim simdiye kadar kuafore, o da elemanlarini egitmek icin model ariyordu, ucretsiz yikama ve fon vardi, oydu. Sirf meraktan egitim ne kadar diye sordum, 2 yilmis 🙂

Ikinci el araba fiyatlari uygun deniyor, ama o araba sigorta ve vergisiyle, bir de otopark ucretleriyle yine iyi bir rakama geliyor, burada yolculuklarda car pooling, araba paylasimi yapilabiliyor.

https://www.blablacar.co.uk/
https://liftshare.com/uk

Taksiler, trenler, tamirciler yine hizmet sektoru sayilacagindan pahali.

YEMEK KULTURU: Burada her sey pub’lar etrafinda donuyor, bizdeki gibi bir cafe kulturu yok. Starbucks bile mesela genelde 6-7 gibi kapatiyor, aksam yemekten sonra gideyim bir kahve iceyim diyemezsiniz.

Yemek olarak fish and chips en populer yemekleri, onun disinda asagida gordugunuz traditional English Breakfast denen olgu var.

Aksam beste kimse ingiliz cayi icmiyor azizim 🙂 Boston Tea House diye bir zincir var, belki o, onun disinda pek gormedim gercekten. Tea cake diye bir sey var gerci, bir de scone, kurabiye gibi ama yumusak, ortadan ikiye bolup uzerine cream dedikleri bizim kaymak gibi bir sey suruyorlar, yaninda da marmelat yiyorlar. Hayat hizli zaten, sabah genelde oatmeal dedikleri yulaf lapasi, kruvasan ya da corn flakes, oglen yemegi kulturu de yok, ya zincir marketlerde 2-3 pounda satilan salata, makarna turu hazir yemekler, ya da sandvic. Ama is aksam yemegine geline degisiyor. Aksam yemekleri genelde agir, ama ciddi spor yapiyorlar, yakiyorlar yani. Ben buraya geldigimden beri kac kilo aldigimi ssoylemeye utaniyorum oysa ki 🙂

Pub olayindan biraz daha bahsetmek istiyorum. Pub oncelikle public house, yani halk evinin kisaltilmisi. Free House da deniyor. Pub’lar bir zincire ait de olabilirler, Wetherspoon gibi, Young’s gibi, Hob Goblin gibi, ya da bagimsiz olabilirler, o zaman da bagimsiz olmamizla gurur duyuyoruz falan diyorlar, cunku merkezi yerlerdeki publar kalabalik da olsa aslinda her sokakta bir pub var,bu publar bir nevi bizim kahveler gibi, oranin halkini bulusturan geyik noktalari. Ama bakkal supermarkete karsi gibi bir durum olusuyor, o publar kapanip yerine supermarketler aciliyor, oranin halki da biralarini ordan alip evlerinde iciyor. Bu istenmeyen bir durum, bu yuzden acik olan publar surekli musteri cekmek icin etkinlikler duzenliyorlar, canli muzik gibi, quiz geceleri gibi, iki alana bir bedava gibi.

Bu arada bira tabi ki en populer icki, ale ve lager agirlikli. En populer marka Carling, Foster’s, Kronenburg ve Belcika markasi olan ama Ingiltere’de de uretilen Stella Artoix. Guinness de cok tuketiliyor. Bazi publarda Efes bulmak da mumkun.
Bira disinda bir de cider dedikleri, alkollu elmali soda gibi bir sey de cok populer. İlk ictiginizde bu ne ya diyorsunuz ama sonra alisiyorsunuz merete 🙂 Benim bildigim markalar Strongbow ve Thatchers. Armutlusunu da yapiyorlar.

Tabi aslinda ingiliz mutfagi biraz zayif, bu yuzden alternatif olarak her kosede meksika, italyan, cin ve hint mutfagi bulabilirsiniz. Donerciler de ara ara var. Bir de nohut koftesi olan falafel cok populer.

ALISVERIS: Yemek alisverisi iki sekilde yapiliyor: Ya supermarketlerden (Sainsbury, Tesco, Morrisons ve ASDA- zaten her kosede mutlaka bir sekilde karsiniza cikiyor) alisveris yapiliyor, ya da haftada bir farmers market dedikleri sokak pazari kuruluyor, oradan alisveris yapiyorlar. Boots en populer kozmetik urunlerinin satildigi yer, No 7 en guzel Ingiliz kozmetik markasi, mutlaka bakin derim. Her buyuk markanin kendi private label dedikleri markalari var, mesela Tesco sut, yogurt gibi, onlari almak daha uygun oluyor. Alisveris merkezleri de var ama neyse ki Turkiye’deki gibi her kose basi degil. Alisveris merkezleri bile pazar saat 5’te kapanabilir, bank holiday dedikleri tatillerde her yer kapalidir, dikkatli olmakta ve acilis kapanis saatlerini ogrenmekte fayda var.

EV TUTMAK: Yeni gelen biri icin ilk asamada cok zor, cunku guvenmedikleri adama ev vermiyorlar. Guvenmek icin bankada hesabin olsun, credit score dedikleri senin kredibiliteni gosteren bir sey olsun istiyorlar. E banka da hesap acmak icin ev adresini ispat etmeni istiyor, nasil olacak bu kisir donguyu asacagiz diyorsunuz. Bazen sansiniz yardim ediyor, bazen is yerinden yardim istiyorsunuz vs. Ingilizler genelde sehir disi tercih ediyorlar, cunku sehir icindeki apartman dairelerini sevmiyorlar, ev istiyorlar. Kopekleri var, kucuk bir bahce olsun evin arkasinda, burda cocuklarla oynasin, yakinda parka yuruyuse cikarsin, herkesi tanisin istiyor. Bu yuzden Ingiltere’de ev almak ve mortgage cok yaygin. Ingilizlerin yarisina yakini kendi sahip oldukari evde oturuyor. 30 yillik krediye girmekten cekinmiyor.

Ev tutarken bakilan web siteleri:
http://www.zoopla.co.uk/
http://www.rightmove.co.uk/

Evler esyali tutulabiliyor, ama genelde hali kapli oluyor. Gerci buyuk supermarketlerden hali yikama makineleri kiralanabiliyormus gunu birlik.

RESMI ISLER: Ne yazik ki resmi isler cok yavas, cok burokrasi ve ciddi kagit isi var. Asli gerekiyor her seyin, imza gerekiyor, bir seye telefonla basvuru yapiyorsun ornegin, NINO mesela, burada calisirken kullandigin numara, bizdeki eski  vergi numarasi gibi,  evine resmi evragi geliyor, onu doldurup postayla goneriyorsun, onlar degerlendiriyor, iki hafta sonra evin tekrar posta geliyor, numara yaziyor vs. Ehliyet icin zaten burada en az alti ay yasaman lazim, sonra yine postayla basuru yapiyorsun, sonra bekle dur, gibi. Burada ek olarak Council Tax denen belediyeye odedigin vergiden TV vergisine kadar her sey icin ciddi vergi oduyorsun, ve odemedigin zaman da yaptirimlar yine gayet ciddi.

SAGLIK SISTEMI: NHS denen bir sistem var, National Health System. http://www.nhs.uk/Pages/HomePage.aspx Bizdeki aile hekimi gibi, once evinizin ordaki NHS’e kayit oluyorsunuz, sonra bir problem olursa gidip hallediyorsunuz, asla hastane yok cok ciddi bir sey olmadikca. Bazen problemli olabiliyormus, mesela bel agrisi vs. durumlarinda bir agri kesici verip gonderiyorlarmis, ama ben hic sikayet edemem, buraya gelmeden once Turkiye’de haftada bir alerji asisi oluyordum, sorun olmadan devam ettiler.

Disci dahil degil ve cok pahali, dis agrimiz olursa Turkiye’ye ucak bileti alsak ve yaptirsak daha iyi olur, o derece 🙂

KULTUR: Simdi Shakespeare desem, Beatles desem, hatta Spice Girls desem, J.K. Rowling – Harry Potter desem tanimayan var mi? Saka bir yana edebiyat ve muzik konusunda kimse ellerine su dokemez, Keats, Daniel Dafoe, Charles Dickens, Virginia Woolf, Thoma Hardy, Jane Austen, Emily Bronte, Sir Arthur Conan Doyle, George Orwell, Agatha Christie ve babalarin babasi Tolkien abimiz ve niceleri edebiyatta, Rolling Stones, David Bowie, Led Zeppelin, Iron Maiden, Elton John, Deep Purple, Suede, Blur, Radiohead ve yine babalarin babasi Queen muzikte deha seviyelerindedir.

Gunumuze donersek de muzeler ucretsiz, her kosede bir suru konser var, kutuphaneler herkesin ulasimina acik, daha ne olsun?

EGITIM: Ingiltere’nin okullari da cok begenilir, ‘Urfa’da Oxford vardi da mi okumadik’ diyen muthis Turk sanatcisini bilirsiniz 🙂
http://www.thecompleteuniversityguide.co.uk/league-tables/rankings

Okullarda kamu, ozel ayrimi cok fazla yok, daha dosgrusu disaridan bakinca anlasilmiyor. Evet bu konularda pek bilgim yok 🙂 Tek bildigim 2 yil oncesine kadar universitelerde donem ucreti yoktu ama artik ogrenci basina 9000 Pound aliniyormus, cok fazla degil mi?

IS ARAMAK: Iste bu konuyu iyi biliyorum, iki aydir yaptigim sey 🙂
Oncelikle burada araci kurumlarin ofisleri var her kose basi, ama ben isimi internetten gormeyi tercih ediyorum.

Benim en cok kullandigim siteler:
http://home.monster.co.uk/home/
http://www.reed.co.uk
http://www.totaljobs.com/
http://www.jobsite.co.uk/search

Bu site de ozel olarak yabanci dil kaynakli isler arayanlara yonelik:
http://www.toplanguagejobs.co.uk/

Aslinda ben TIER 2 Independent vizesi sahibi biri olarak sansliyim, discilik ve doktorluk disinda her isi yapabilirim. Esimin vizesi sadece calistigi sirketi kapsiyor, bir sey olsa da ayrilsa yeni vize alacak. Bu butun Tier 2 vize sahibi olanlar icin gecerli, bu yuzden bu riski alabilmek gerekiyor.

Burada is ilanlari verilirken yillik ucreti genelde acik acik yaziyorlar, …… Pound per annum diyorlar, ama o vergi oncesi rakam. Vergi kesinisi sonrasi elinize ne kadar dusecek hesaplamak isterseniz:
http://www.pru.co.uk/xpf_calculators/income-tax-calculator/

Kimse hissettirmiyor, ama ben benimle esit sartlarda olan ingilizlere gore her zaman ikinci tercih olacagimin farkindayim, bu yuzden gelen red cevaplarini kisisel algilamamaya calisiyorum, sabirliyim 🙂

Benden şimdilik bu kadar. Yeni evim: Bristol yazilariyla devam edecegim.

Herkese iyi gezmeler..

Twitter: @cerenayayay
Instagram: gezcerengez